het onreduceerbaar complexe ongeluk

Onreduceerbaar complexe systemen zijn het stokpaardje van de ID (Intelligent Design) wereld.
Veelal berusten hun assumpties op nogal magere beredeneringen waarbij bij velen in de kantlijn gezet kant worden:
'the absence of evidence is no evidence of absence'.

Deze zin werkt natuurlijk twee kanten op; de kant van de ID-aanhangers en de kant van de 'evolutietheoretici'. (ET)
Als we vanuit de ET naar ID kijken kunnen we zeggen dat afwezigheid van bewijs voor god diens afwezigheid niet bewijst.
Vanuit de ID'ers naar de ET valt te zeggen dat afwezigheid van systemen die reduceerbare complex zijn geen bewijs is voor de afwezigheid van evolutie.De godhypothese is (voorlopig) niet te beantwoorden. Dat ik geloof dat, mocht deze wel worden beantwoord, god's bestaan hierdoor zal ontkracht worden doet op het moment niet ter zake.
Maar de godhypothese is niet eens heel interessante vraag. (temeer om de onoplosbaarheid ervan) Er zijn veel interessanter vragen.
De vraag over IC (irreducable complexity) is zo er zo een.
Maar we maken eerst even pas op de plaats:

Terugkijkend op de twee gevolgtrekkingen die zojuist zijn gedaan bij de aanname van:
'the absence of evidence is no evidence of absence' kunnen we twee zaken stellen.

Het bestaan van een god is niet volledig te bewijzen of te ontkennen.
Reduceerbaar complexiteit systemen zijn wel te bewijzen*.

Als we kijken naar de twee bovenstaande aannames, zien we al snel dat een focus op de eerste aanname redelijk futiel lijkt. Als we willen bewijzen dat god wel of niet bestaat, lopen we tegen fundamentele problemen aan (welke veelal door de wetenschap gedefinieerd zijn!)

De tweede aanname echter is veel meer open voor beredenering en onderzoek (zoals ook grote mate gebeurt, iets dat door mensen als Behe absoluut niet wordt erkend in zijn werken)

Reduceerbare complexiteit wil zeggen dat, hoe complex en intrigerend een systeem ook in elkaar mag zitten, er een 'voorgaand systeem' ís geweest. Het voorgaande systeem kan een totaal andere functie hebben gehad en biedt gewoon een 'stepping stone' (1) om op een 'hoger plan' (2) te komen.

De ID-theorie is dol op irreduceerbaar complexe systemen, aangezien een dergelijk systeem de darwiniaanse evolutietheorie direct op de vuilnisbelt zou doen thuishoren. Hier was Darwin zich overigens zeker van bewust. (hij leverde dus een mogelijkheid van falsificatie voor zijn theorie! Dit kan van ID niet gezegd worden, omdat het pertinent afwezig is in de theorie)

Vele systemen zijn al onderwerp geweest van belangstelling voor ID'ers, waarvan de flagelmotor in bacteriën lange tijd een geliefd onderwerp was. De complexiteit hiervan werd zo groot geacht, dat het onmogelijk was dat als gevolg van graduale mutaties en natuurlijke selectie een dergelijk systeem niet zou kunnen ontstaan (we zien direct dat het hier ook gaat om een argument van 'ongelooflijkheid' (incrudelity)).
Recent onderzoek heeft echter doen uitwijzen dat zelfs één genetische mutatie er voor zou kunnen zorgen dat een dergelijk systeem gaat werken als een flagelmotor! Er zijn duizenden pagina's volgetypt over de manieren waarop de flagelmotor kan evolueren.

Jammergenoeg blijft het een favoriet onderdeel van de IDalisten.

Ook het (menselijk) afweersysteem is een zeer complex systeem. Behe heeft in zijn werken veel op met het afweersysteem en poneert de veronderstelling dat het irreduceerbaar complex is.
In vele, vele boekbesprekingen worden zijn statements echter volledig onderuit gehaald. Met uitleg en logische verklaring, iets waar Behe zich niet altijd van wil bedienen.

Ik schrijf dit artikel niet om een opsomming te geven van argumenten voor of tegen de evolutie danwel ID, maar om een beetje zicht te krijgen op de gemiddelde manier van beredeneren waarmee men tot IC wil komen.

Een mooie metafoor is die van de gemetselde boog. De boog kan alleen ontstaan als, voordat de sluitsteen (de bovenste) is geplaatst, de constructie in z'n geheel ondersteund wordt. Na voltooing en uitharding van het cement kan de ondersteuning worden weggehaald.
De boog op zichzelf geeft de indruk nooit stapje voor stapje te kunnen zijn onstaan. Iemand die geen weet heeft van de manier waarop een dergelijke boog gebouwd wordt, zal zich verbazen en verwonderen. Hoe kant het? Wellicht zal er gepoogd worden de boog na te bouwen. Als er niet ontdekt wordt dat er een stellage gebouwd kan worden, zal het systeem als 'onmogelijk' gezien worden. Toch bestaat het!

Een andere metafoor die ik kan bedenken is dat van een ongeluk in het verkeer. Dagelijks worden er in Nederland vele vele uren in de auto door gebracht in het totaal. Met snelheden die oplopen tot 120km/h en hier voorbij wordt km na km asfalt overreden. Doordat er bepaalde wetten zijn die bijv voorrang verlenen, loopt alles mooi.
Echter, eens in de zoveel lijkt er iets mis te gaan. De modellen met regels worden niet nageleefd (omdat iemand te hard rijdt, of omdat er een onderdeel in bijv een auto kapot gaat etc etc) en er ontstaat een ongeluk waarbij twee of meerdere verkeersdeelnemers op elkaar botsen, of de ene verkeersdeelnemer zichzelf in bijv een boom rijdt.

Wellicht was er sprake van een inschattingsfout, werd er een paaltje niet gezien en geraakt, waardoor de richting van de auto veranderde etc etc etc. Er zijn praktisch oneindig veel scenario's te bedenken waarbij een ongeluk het gevolg is.

We gaan er even vanuit dat er inderdaad een paaltje werd geraakt:

Stel nu voor dat het paaltje geraakt werd en daarbij compleet uit de grond werd gerukt, weggeslingerd en in het water terecht kwam. Verder is het zo dat na afloop van het ongeluk is gebleken dat twee personen zijn overleden (uit de auto die het paaltje raakte) als gevolg van het ongeval en twee personen door het toeval bij elkaar werden gebracht op de begrafenis van de overledenen, verliefd raakten, trouwden en kinderen kregen.

Doordat het paaltje totaal weggerukt was uit de grond en verdween, leek het alsof het ongeluk 'uit het niets' is ontstaan. Het paaltje was immers de aanleiding, maar is niet meer terug te vinden. De mogelijke opmerking van een inzitter dat 'ze een bonk voelde' (of iets dergelijks) is niet meer mogelijk daar deze zijn overleden als gevolg van het ongeluk.
Er is hooguit een gat/gaatje in de grond en de paal was niet geregistreerd (eerder ontdekt). Het paaltje is echter een belangrijk onderdeel van de toedracht van het ongeluk. Zonder deze lijkt het een bijzonder toevallige samenloop, die niet een duidelijk aanwijsbare oorzaak heeft.

Iemand met een grote fantastie zou nu zeggen:
Goden hebben de auto's gestuurd! Het moet wel, want er is geen logische verklaring voor te vinden dat het ongeluk is ontstaan. (en uiteindelijk dus geen causale verklaring voor het feit dat twee mensen elkaar 'vonden' op de begrafenis en zich voortplanten)

Zouden ze echter wetenschap hebben van het paaltje, dan zou stan te pede hun idee in duigen vallen.

Zoeken naar irreduceerbaar complexe systemen heeft iets weg van achter de eigen staart aanrennen. Het zal nooit een bewijs opleveren, tenzij onomstotelijk wordt bewezen dat een systeem irreduceerbaar complex is, hetgeen naar mijn idee niet goed mogelijk is.
In deze is Darwin dus ook niet eerlijk geweest, maar zijn theorie blijft staan. Falsificatie als onderdeel van wetenschap is echter ook nog niet zo heel gek lang geldend. Pas sinds Karl Popper kreeg dit idee echt vleugels (al is het al sinds vele eeuwen bekend dat iets als waar bewijzen eigenlijk niet mogelijk is, Hume is een bekend filosoof die nog steeds bepaalde vragen onbeantwoord laat)

voetnoten:

*IC daarentegen berust veelal op op argumenten van 'ignorance' of 'incrudelity', welke we ook terug kunnen vinden in de het tsaristisch bezoek aan Nederland vele eeuwen geleden, waarbij de nabootsing van donder m.b.v. dunne metalen platen als 'godenwerk' werd gezien. Wij wisten echter wel beter. Niks geen goden, gewoon bewegend metaal

stepping stone: Een begrip dat in de verslavingswereld nogal eens gebruikt wordt: het gebruik van lichtere middelen zou aanleiding geven ook eens wat zwaardere middelen te gebruiken'. Het lichtere middel is de 'opstap' naar zwaardere middelen

hoger plan: Plan wordt hier niet gebruikt als een vooruitziend geheel, maar is een verwijzing naar een hoger niveau.
Ook al lijkt de natuur een vooropgesteld plan te zijn (bijv om tot de ontwikkeling van de mens te leiden) wij zijn niet meer dan 'vormsel' van mutatie en selectie. Achteraf gezien lijkt het allemaal heel doelmatig, maar onze verschijningsvorm is nooit een doel geweest. Het is een gevolg.